برخی کشورها با ثبت جهانی آثار فرهنگی ایرانی دنبال هویت سازی برای خود هستند

به گزارش فروشگاه کوچک، یک پژوهشگر حوزه نسخه شناسی گفت: برخی از کشورهای منطقه و در واقع جداشده از قلمروی سابق ایران در پی آن هستند که عناصر و اجزای فرهنگی ایرانی را با افزودن واژه ها و کلماتی یا از طریقی دیگر اثر را به نحوی دچار دگرگونی کنند و به نام فرهنگ خود ثبت کنند.

برخی کشورها با ثبت جهانی آثار فرهنگی ایرانی دنبال هویت سازی برای خود هستند

تسنیم: طی چند روز گذشته خوشنویسی ایران با عنوان برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی در ایران در لیست جهانی یونسکو به ثبت رسید؛ این در حالی است که همزمان با عناوینی مشابه، دو پرونده دیگر از سوی ترکیه و کشورهای عربی نیز به ثبت جهانی رسیده است، بعد از این اتفاق اما عده ای از نحوه و لیستی که این میراث ارزشمند ایرانی در آن ثبت شد انتقاد کردند.

بر همین اساس علی مشهدی رفیع در یک گفت وگوی رادیویی ضمن اشاره به برخی مطالب مطرح شده در چند روز گذشته در باب چرایی ثبت هنر خوشنویسی در یکی از لیست های سازمان جهانی یونسکو به نام لیست پاسداری خوب گفت: وزن دهی به هریک از لیست های سه گانه این سازمان و این تصور که هریک از لیست ها دارای ارجحیت نسبت به دیگری است از اساس امری غلط و اشتباه است.

وی اعتقاد دارد: حقیقت امر این است که هریک از این سه لیست بدون اینکه دارای رجحان نسبت به دیگری باشد، یک لیست فرق دارد که هریک دارای کارکرد معین و البته متفاوتی از سایر دیگر لیست ها است.

به موجب کنوانسیون 2003، عناصر فرهنگی ناملموس در سه لیست و بر اساس مراتب پاسداری ثبت می­ شوند که عبارتند از: لیست میراث در خطر، لیست معرف و لیست پاسداری خوب.

برای مثال ثبت یک عنصر در لیست آثار ناملموس معرف باعث می شود پرونده اثر مربوطه، مستندنگاری و اصطلاح سازی شود و درمورد اصطلاح مربوطه کار لازم صورت پذیرد و در نهایت اثر مربوطه از این طریق ضمن معرفی به همگان، ثبت شود.

ثبت یک اثر در لیست میراث در خطر نیز همان گونه که از نام آن هویداست شامل آثاری می شود که پایداری آن اثر تحت خطر نابودی بوده است.

همچنین اگر اثری در لیست برنامه خوب پاسداری به ثبت برسد نیز به این معنا است که کشور مربوطه برنامه مناسب تر و مطلوب تری برای پاسداری از آن اثر اجرایی کرده است هرچند که ممکن است اثر از طریق اقوام یا کشور های دیگر نیز به ثبت رسیده باشد.

این پژوهشگر حوزه نسخه شناسی، ادامه داد: ثبت جهانی هنر خوشنویسی از طریق ایران در لیست برنامه های خوب پاسداری مؤید این است که اگرچه شاید کشورهای دیگر نظیر ترکیه نیز دارای ثبت جهانی و تعلق این اثر فرهنگی به خود باشند اما از نظر جهانی ایران در این زمینه اقدامات مطلوب تر و ملموس تری داشته است.

بنا به گفته عضو گروه حفاظت کمیته ملی موزه های ایران، به همین علت اصل وزن دهی و رتبه بندی هریک از لیست های سه گانه همان گونه که شرح داده شد غلط است؛ چراکه هرکدام کارکرد متفاوتی دارند و در واقع استراتژی ثبت یک اثر باید کاملاً منطبق بر کارکرد لیست مربوطه باشد و نه بر اساس اینکه کدام لیست دارای اهمیت بیشتر است.

مشهدی رفیع عقیده دارد: در برنامه خوب پاسداری، در واقع ما در پی این هستیم که نشان دهیم کشور ایران برنامه مناسبی برای نکوداشت این اثر فرهنگی در طول تاریخ داشته است، اما اگر هدف ثبت هنر خوشنویسی با توجه به ویژگی های زیبایی شناسی، قدمت و سابقه آن در کشور بوده باشد، باید کوشید این اثر را در یک لیست دیگر ثبت کرد.

وی همچنین شرح داد: هرچند این موضوع با توجه به قواعد و ضوابط حاکم بر ثبت آثار در لیست های مختلف یونسکو کاملاً غیرقابل انکار است که این کنوانسیون در پی اثبات مالکیت با تعلق یک اثر به یک دولت یا ملت خاص نیست، اما قطعاً این ثبت باعث یک هویت سازی فرهنگی و تاریخی برای ملت یا دولت ثبت کننده می شود که نباید از آن غفلت کرد.

این پژوهشگر حوزه نسخه شناسی اظهار کرد: گرچه به علت تفکیک قلمروی تاریخی گسترده ایران به چندین کشور، آثار فرهنگی دارای ریشه ایرانی در زمان حاضر در چندین کشور منطقه به صورت جداگانه موجود است، اما قطعاً هیچ کشوری جز جمهوری اسلامی ایران با مرزهای سیاسی فعلی خود، صلاحیت و شایستگی لازم برای کنندگی این آثار را ندارد.

این عضو گروه حفاظت کمیته ملی موزه های ایران، با بیان این موضوع که ثبت یک اثر از طریق یک دولت یا ملت با مرزهای جغرافیایی و سیاسی معین فعلی، موجب هویت سازی برای آن کشور می شود، باید توجه کافی کرد و به هیچ عنوان در برنامه ریزی ها و هدف گذاری ها از آن غفلت نکرد، شرح داد: به همین علت اگر مثلاً مشاهده می کنیم کشوری مثل آذربایجان که اخیراً دارای چالش هایی با ایران بوده است، به شدت در پی ثبت آثاری فرهنگی که ریشه ایرانی دارد به نام خود است، قطعاً در پی هویت سازی است.

مشهدی رفیع اذعان کرد: امروز باید بپذیریم که ما با خیل عظیمی از مدعیان در کشورهای منطقه روبه رو هستیم که در پی آن هستند که عناصر و اجزای فرهنگی ایرانی را با اضافه نمودن واژه ها و کلماتی یا از طریقی دیگر اثر را به نحوی دچار دگرگونی کنند و به نام فرهنگ خود ثبت کنند.

وی اضافه نمود: اگر صرفاً به استناد ماده سه کنوانسیون ثبت جهانی آثار یونسکو ـ که دلالت بر عدم اثبات مالکیت برای کشوری در فرآیند ثبت جهانی آثار نزد این سازمان بین المللی دارد ـ فقط بر وجود صلح و دوستی تأکید کنیم، در حقیقت دارای نگاهی سهل انگارانه به موضوع مهم هویت سازی از طریق ثبت جهانی آثار فرهنگی شده ایم و باید لزوماً در این خصوص با هوشیاری کامل دقت لازم را به عمل آوریم.

این پژوهشگر حوزه نسخه شناسی در پایان بر لزوم توجه به ترویج فرهنگی یک اثر پس از ثبت جهانی آن در یونسکو تأکید و گفت: در حقیقت ترویج موضوع ثبت جهانی یک اثر باعث می شود اهدافی که از ثبت جهانی مدنظر داشتیم محقق شود و این موضوع به نوعی در اذهان ثبت و ضبط شود.

منبع: توریسم آنلاین
انتشار: 23 بهمن 1400 بروزرسانی: 23 بهمن 1400 گردآورنده: foroshgahak.ir شناسه مطلب: 2027

به "برخی کشورها با ثبت جهانی آثار فرهنگی ایرانی دنبال هویت سازی برای خود هستند" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "برخی کشورها با ثبت جهانی آثار فرهنگی ایرانی دنبال هویت سازی برای خود هستند"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید