یادداشت، ترکیه و آمریکا٬ از رفاقت تا تهدید - فروشگاه کوچک

بهترین تجربه سفر را با تور ترکیه در خاطراتتان ثبت کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران٬ اقدام جدید مجلس سنای آمریکا و به رسمیت شناختن ادعای تاریخی نسل کشی ارامنه و آنالیز اعمال تحریم علیه ترکیه٬ در واقع تکمیل فرایند تهاجمی مجلس نمایندگان این کشور علیه ترکیه است.

قطعنامه به رسمیت شناختن نسل کشی ارامنه از سوی آمریکا پیشتر در مجلس نمایندگان این کشور با 405 رای موافق در مقابل 11 رای مخالف تصویب شده بود.

در ماجرای تصویب این طرح در مجلس نمایندگان با رای قاطع نانسی پلوسی و رفقای او در حزب دموکرات٬ تیم سیاست خارجی ترکیه در آمریکا شامل سردار کلیچ سفیر ترکیه در آمریکا٬ فریدون سنیرلی اوغلو سفیر دائم ترکیه در سازمان ملل و مهمت علی یالچین داغ از کارآفرینان مشهور و مسئول شورای ترک ـ آمریکا٬ به تکاپو افتاد تا با کمک دریافت از ظرفیت های مختلف و ملاقاتهای چاووش اوغلو٬ ابراهیم کالین و دیگران٬ راهی برای آن پیدا کند که دست کم 3 تا 5 سناتور٬ به عنوان دوست در کنار ترکیه بمانند و مانع از تصویب این طرح در مجلس سنا شوند.

کما این که در نوبت پیشین٬ سه سناتور مانع از تصویب قطعانامه شده و اعلام نموده بودند که چنین اقدامی علیه منافع ملی آمریکا است و به روابط واشنگتن - آنکارا ضربه می زند. اما روز پنجشنبه٬ آنان در کمال ناباوری دیدند که برخلاف روال سالیان اخیر٬ حتی یک سناتور٬ حاضر نشد از ترکیه دفاع کند.

برخلاف انتظار آنکارا٬ حتی لیندزی گراهام سناتور ایالت کارولینای جنوبی که در جریان سفر رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به واشنگتن، یک بار به صورت فردی و یک بار به صورت گروهی با او ملاقات نموده بود٬ حاضر نشد به تیم آنکارا کمک برساند و به عبارتی روشن٬ دموکرات ها و جمهوری خواستار که در مسائلی همچون استیضاح ترامپ٬ رو در روی هم می ایستند و منافع متضاد دارند٬ در مساله به رسمیت شناختن ترکیه٬ در یک صف واحد و متحد موضع گیری کردند.

بعضی از این سناتورها نشان دادند که چنین اقدامی برای آنها یک آرزوی قدیمی و مهم بوده است.

آدام شیف رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا پس از تصویب این قطعنامه با بیان این که واشنگتن هیچگاه منکر کشتار گروهی ارامنه نبوده، علیه ترکیه موضع گیری و اظهار داشت: 19 سال جنگیدیم تا کشتار ارامنه توسط دولت عثمانی به رسمیت شناخته گردد.

با توجه به تابلوی کنونی٬ می توان گفت در این ماجرا٬ دستگاه دیپلماسی ترکیه نتوانست کاری از پیش ببرد چرا که همه شواهد نشان می دهد که اراده حاکمیتی و ملی آمریکا و همچنین تاثیر لابی ارامنه٬ این بار بسیار قدرتمندتر از پیش٬ عمل نموده است.

در این شرایط٬ جمع بندی شرایط فعلی رابطه چنین است: رابطه وارد راستا جدید شده و به رسمیت شناختن ادعای تاریخی نسل کشی ارامنه و آنالیز اعمال تحریم علیه ترکیه٬ نشان می دهد که احتمالاً در گام های بعدی نیز٬ آنکارا باید منتظر نگرش های تهاجمی واشنگتن باشد.

آیا موضوع روابط ترکیه با روسیه٬ بهانه است؟

دوران اقتدار دونالد ترامپ در آمریکا٬ دوران عجیبی است که در آن٬ گویی روابط خصمانه با روسیه تا حدی تغییر نموده و گویی شاهد ایستادن رئیس جمهور آمریکا بر قله منفعت پرستی و تعریف تمام مسائل سیاسی و بین المللی از دریچه واحد اقتصاد و بازرگانی هستیم.

در چنین شرایطی انتظار می رفت که نزدیک شدن ترکیه به روسیه و خرید سامانه موشکی اس 400 واشنگتن را خشمگین نکند. اما این مساله٬ بیش از اندازه برجسته شد و حالا دولت ترامپ٬ وزارت امور خارجه و پنتاگون٬ به گونه ای رفتار می نمایند که گویی ترکیه با خرید اس 400 دست به گناه غیر قابل بخگرددنی زده و مستلزم تحمل مجازات های متعددی همچون محروم شدن از هواپیمای نسل پنجم جنگنده های اف 35 و اخراج از گروه تولیدنمایندگان قطعات این هواپیما و همچنین مجازات تاریخی در خصوص مساله ارامنه است.

اما آیا واقعاً مساله فقط خرید اس 400 و عدم انطباق آن با سامانه دفاعی ناتو است؟ در پاسخ باید گفت: اگر چه مساله اس 400 و نزدیک شدن ترکیه به روسیه از منظر سناتورهای ملی گرا٬ یک بهانه طلایی و قابل دفاع است، اما موضوع به همین جا ختم نمی گردد و باید از دو بُعد دیگر نیز به این قضیه پرداخت:

1.مکانیسم خاص تصمیم گیری و سیاست سازی در مجلس سنا و نظام سیاسی آمریکا به گونه ای نیست که شخص رئیس جمهور و تیم او همه کاره باشند و حتی نباید انتظار داشت در بدنه یکی از دو حزب دموکرات یا جمهوری خواه٬ نسبت به یک مساله٬ دیدگاه واحد و همسان وجود داشته باشد.

این موضوع در عین حال در خصوص سازمان جاسوسی سیا٬ وزارت دفاع و اندیشکده ها و اتاق فکرهای متعدد پنتاگون و همچنین کنسرسیوم های عظیم مالی٬ شرکت های چندملیتی تاثیرگذار بر تصمیمات واشنگتن و لابی های مقتدر اسلحه ساز صدق می نماید و موضع گیری سفت و سخت در برابر ترکیه را باید برآیندی از مجموع کنش و واکنش های پیدا و پنهان این عوامل دانست که در چارچوب منافع مالی و سیاسی و همچنین بازی های اطلاعاتی و امنیتی٬ هر کدام از آنها٬ نگرش متفاوتی به مسائل مختلف دارند.

2.جمع قابل توجهی از سیاست مداران و کارشناسان آمریکایی٬ به ویژه آن دسته از کارشناسانی که دارای صبغه حاکمیتی و امنیتی بوده و نگرش فراجناحی دارند٬ به شدت از سیاست خارجی آمریکا نومید شده و تصمیمات و اقدامات ترامپ و تیم او در صحنه پرچالش خاورمیانه را شکست خورده و غیرقابل دفاع تلقی می نمایند و بر این باورند که ضروری است در برابر رفتارها و کنش های منطقه ای بازیگران٬ واکنش قاطعانه و قدرتمندانه نشان داده گردد و لذا برای آنان٬ قابل قبول نیست که ترکیه در بازی سوریه٬ به راحتی به آمریکا فشار بیاورد و پس از انجام یک حمله گسترده٬ ارزیابی مقدمات را در یک نشست فرمالیته با مایک پنس معاون رئیس جمهور انجام دهد اما تکلیف نهایی نتایج عملیات را در سوچی و با پوتین٬ نهایی کند.

تبعات داخلی برای آکپارتی

اقدامات آمریکا علیه ترکیه در شرایطی انجام شده که چند تن از مهم ترین سران و وزرای اسبق حزب عدالت و توسعه از صف اردوغان و یاران او جدا شده و در حال تاسیس احزاب جدید هستند و طیف گسترده ای از مخالفین اردوغان نیز معتقدند که او باید در سیاست خارجی خود تجدیدنظر نموده و در راستا عادی سازی رابطه با سوریه قدم بگذارد.

در چینن شرایطی٬ به نظر می رسد که گارد محکم آمریکا و ضربات جدیدی که به ترکیه وارد نموده٬ می تواند خوراک خبری و اجتماعی مناسبی برای تهییج افکار ملی گرایان و محافظه کاران هوادار اردوغان باشد.

اما در عین حال٬ اگر این فرایند سیاست ضدترکیه ای آمریکا٬ رنگ و بوی تحریم مالی به خود بگیرد٬ حزب عدالت و توسعه برای مدیریت فضای سیاسی و اجتماعی کشور و قانع کردن افکار عمومی٬ مسائل جدیدی را پیش روی خود خواهد دید.